Liam S. Gógan


Giorracháin:

FGB = Foclóir Gaeilge-Béarla (Ó Dónaill)
Ds. Déise
DIL Dictionary of the Irish Language RIA
LN = Litriú Nua
prob. = probably

NB: Baineann na h-uimhreacha le bundréacht agus níl feidhm leo a thuilleadh.

Tá liosta thíos a rinne Máirín Oman d'fhocail a mheas sí a bheith deacair le h-aithint.  Tá a bhformhór aitheanta agam anseo nó tá crostagairt déanta agam astu le Foclóir Gaeilge-Béarla Néill Uí Dhónaill (FGB).  Ba chóir an chéad fhocal i ndiaidh gach crostagairt  a ghlacadh mar cheannfhocal chuí chun críche an chnuasaigh seo.  Fiú amháin má tá comhartha ceiste ann ba chóir glacadh leis mura bhfuil a mhalairt d'fhianaise ar fáil.  Ba cheart an cnuasach a chur i láthair mar atá sé  agus gan an iomad ama a chaitheamh ag eagarthóireacht slipeanna aonair ná ag iarraidh iad a 'ghlanadh'.   Ní foclóir ann féin atá sa chnuasach slipeanna seo  ach ullmhúchán le haghaidh foclóra.  Tá an cnuasach tábhachtach sa mhéid  go líonann sé bearna i stair Foclóireachta na Gaeilge.  Is cinnte gur forlíonadh tábhachtach é ar fhoclóir an Duinnínigh.  Is dócha go bhfaighfí a bhfuil ann a chrosthagairt le FGB (ó Dónaill) leis an Litriú Nua.  Bheadh sé níos inscroite ag lucht léinn sa dóigh sin dar liom.  Ach, chun sin a dhéanamh níor mhór dul tríd an bhunachair ar fad agus an 'bosca' ceart a chur isteach i ngach chás.  D'fhéadfaí é sin a dhéanamh le haghaidh eagráin eile  den chnuasach nó níos fearr fós b'fhéidir, mar thionscadal tríú leibhéil. DH


00067 abhrús, cf fabharaíocht FGB
00306 abharugadh, LN: (f)abhrú cf fabhraíocht FGB
00499 ag
00767 aighmeanamhail, LN: aidhmeanúil, cf aidhmeannach FGB
01057 aindeise = ainnise FGB
01073 aindreann, cf. aintréan FGB, aintrend DIL
01487 airreann, cf. arraing FGB
01822 aithreorach = éidreorach FGB
02243 amhthaltas cf. athúlta, athmhaltas FGB
02481 anfhoircneadhnach = anfhorcheannach “without end”
02898 aon-roisc = aon roisc, one-eyed
03151 comhardas
03275 arraim
04064 baineann
04128 báinté = FGB
04562 barr [image upside down]
04613 bárr-chuanla = barrchonlach FGB
04868 beal- cf. Bealtaine etc.
05186 beinlin ?
05362 [not legible]
05511 bior-iasc, garfish = bioriasc, swordfish, FGB
06269 boraichineach ‘bowlegged’ cf bórach, bórachán, bóraíl FGB
06535 bramann = broim FGB
06908 brimséir = broimséir
06977 briotachán
07415 buiric-ó-chiú ?
07447 buitseasaí, muit-, boit- ?
08575 callshaoth = FGB
08869 caolreangach cf. reangach FGB
09576 ceann-urra cf. urra FGB
09644 cearn
10127 cinnbhreirtne cf. ceannbheart FGB
10349 Ciúipid
10379 clabhaitín cf. clabhta FGB
10388 clabphus
10553 clárán… “winkers” ?
10556 clár-chraithe ?
10874 clonn = clabhan Ds.
11041 cnáimh-speadán
11084 cnámh-shuim
11346 dáir
11351 dairgin
11487 dao = (i) dtao(bh) Ds.
11563 dar- ?
11732 deaghdheise = dea-dheise
11745 deagh-ghlónruighthe NL = dea-ghlónraithe, “well glazed”
11870 déanasach, prob. déanfasach FGB
12026 deasmóir, easmóir ?
12134 deipreacóid “depreciation”
12140 deirbhfhine
12313 dí-ainme, NL = díth ainme
12473 diní [dar d. etc. in áit ‘dar Dia’].
12932 dóbartghail LN = dóbartaíl
12991 dochraideach =FGB
13217 dó-mhaise, = (is) dóigh mhaise..
13227 do-mheidhréiseach cf. meidhréiseach FGB
13296 dosaen = FGB
13298 doraga cf. doraca FGB
13330 dormhuine ?
13342 dorr-sprocht cf. dorr, sprocht FGB
13359 do-shamhluighthe, LN doshamhlaithe
13360 dosachán cf. dosach FGB
13464 draoibtha, draobtha, recte draoibthe cf. draoib FGB
13498 dreamhlainn = drólann FGB
13551 drífil ?
13623 droch-allait cf. allait FGB
13635 droch-bheireatas cf. beireatas FGB
13655 droch- ?
13704 droch-leagadh
13722 droch-náisiúnta cf. náisiúnta (2) FGB
13782 droilléim ?
13833 drabhar-shluagh = drabharshlua FGB
13885 druinníneach = droinníneach FGB
14085 duibh-ealadhan = dubhealaín FGB
14346 éagraide [cf. éagradach 14345]
14616 earrainne = aithrinne cf. aithrinneach FGB
14968 éileamh
15019 epilimse [prob. no source cited, = titeamas]
15136 eisinilleas = eisinnille FGB
15276 eo-sprot cf. eo, sprot FGB
15501 Fáil-chríoch
15782 faobharáil, LN = faobhráil
15807 faoidheachmhar LN = faíochmhar cf. faíoch FGB
16477 féirseamhail, fiarseamhail, LN prob. fiairsiúil
16615 fiadhaidhe = fiagaí FGB
16680 fianeasan
16837 finneacht = finne(eacht) FGB
17018 fiosa fios FGB
17138 flaitheamhnas = flaithiúnas FGB
17199 flithbheardán ?
17448 foilscighche cf. foilsceadh, foilscí FGB
17633 follas-bhreathach NL= follasbhreathach
18053 freiscise = FGB
18671 gas-neas < ‘an gad is neasa..’ ?
18977 Gallaras
19005 Samhain [prob.]
19240 gatsachán ?
19241 gcloistí < (an) gcloistí ? sv. clois FGB
19289 géag-scaoilte
19520 gearrghoin ?
19572 geibheandha ?
20029 glágarsach = glagarnach FGB
20727 góiséireacht = FGB
20729 góiseoireacht = góiséireacht FGB
20739 goitseasan < gabh (an)seo ansan! ?
20751 goldarsach = goldaracht FGB
20873 gradammhár = gradamach FGB
21005 gránuighim sv gránaigh FGB
21054 greafadach cf. grafadh, griofadach FGB
21069 greallsa cf griollsach(2) FGB
21311 grontháil, LN = gruntáil ?
21551 gutalas ?
21800 iairmhéirghe = iarmhéirí FGB
22261 inntreamh LN = intreamh
22539 ion-amhais
23165 ladhrán = FGB
23348 lán-scód = lánscód FGB
23423 lardrac ?
23730 léanuighim vide leon2 FGB
24023 leath-tiarpa LN leatiarpa, cf. tiarpa FGB
24059 leibhiteáil
24764 loiscim = loisc FGB ?
24930 loscthaí, loischthí cf. loiscrú etc. FGB
24935 lóstaer cf. lóistéir FGB
25002 luaimnighim = luainigh FGB
25601 maise-dheisiracht = maise + dismireacht FGB
25937 marascal = FGB
26497 méiniughadh spelling in quoted source = ‘méiniú’ = míniú FGB
26533 méirscre = FGB
26607 méanartghail [2 identical slips], 26613 [3 slips]
26608 mian-bhruith [2 slips], 26614 [3 slips]
26609 miantgas [2 slips], 26615 [3 slips]
26798 mionachar = FGB
26851 mion-roisínteacht
26859 min-iubhrach ?
27261 mongailt = mungailt FGB
27359 mortar = moirtéar FGB
27630 muir-mheasóg cf. measóg FGB
28052 neamh-chlaoidhte = neamhchlaíte FGB
28111 neamh-dhéanta
28176 neamh-ghátach
28342 neathach ?
28451 nóthing LN = nótaing ?
28484 nua-scéal
28581 ocastóireacht = FGB
28608 odhránach cf. feabhrán FGB
28830 oirearc = oirirc FGB
29199 padhairseáil cf. póirseáil FGB
29267 páin = pánaí FGB
29275 painnéir cf. painnéir FGB
29525 peidhlséir cf. pilséir FGB
29738 píoparnach = píobarnach FGB
30280 práisléad = FGB
30290 prams = pramsa FGB
30396 prinnceam = princeam FGB
30443 prionnsóireacht = pionsóireacht FGB
30473 progaidhe = progaí FGB
30759 rámhórdaidheacht = rámhóireacht FGB
30779 rachaidh
30914 ráigiún = réigiún FGB
30982 raitsipuitseats ?
31163 réabóiseárm
31611 rinn-dhéis recte rinn dhéise cf. rinn, dias FGB
31703 rith
32006 ruadh-fhreasach LN = ruafhreasach
32293 saeinne = séinne FGB?
33066 sceath-chuinnséis ?
33683 scríobhadh
33764 scuabarnghail LN = scuabarnaíl
33981 seáirse = séirse FGB
34169 séanuighim = séan 3 FGB
34397 Seirífe ?
34445 seochuitseo < seo dhuit seo?
35439 smeach = FGB
36084 spairíneach ? #
36887 stiúidle cf. stiúda FGB
37411 suiteoireacht LN = suíteoireacht
37739 taindéana ?
37744 táinseamh = FGB
37779 tairgseanóir = tairgeoir FGB
37863 taithneasc cf. taithneasc FGB
38186 tarsnán cf. trasnán FGB
38487 teaspóireacht = cf teaspúlacht etc. FGB
38597 teirm ?
38600 teipliún ?
39109 tioceam, thoic- < feiceam cf. héach < féach, héin < féin
39611 treabhlaid
39654 trealmhar
40348 tul- cf. tulbhéim, tulchríoch etc. FGB
40579 uaitséar = vaidhtéir FGB < ‘watcher’
41156 útamálaí ?